Tsja, daar sta je dan toch even met de handen in het haar. Je bent bezig met een pijlen/punten-traject, en het reglement zegt "indien U op weg bent naar een PUNT, dan is de route geheel vrij, en mogen geen routecontroles worden aangedaan" (of woorden van gelijke strekking). Okay, altijd wel leuk, zo'n vrije route: zie maar hoe je er komt, over wel- of niet-kaartwegen, alles mag, en alleen op het punt zelf kan een controle staan (in dit geval, om precies te zijn: binnen 30 meter van het punt). 
Mooi, we zijn op weg van pijl 11 naar punt 12, en dus is er sprake van zo'n vrije route. Tot vlak voor punt 12 kunnen we gewoon van kaartwegen gebruik maken, en rijden zodoende over de parallelweg van de N309, even ten westen van Epe. En wat staat daar, op die parallelweg? Is dat een bemande controle!? Jawel, in deze rit staat er bijna aan het eind van elk (deel)traject een bemande controle, met als doel het innemen van een controlekaart (zodat de rekenkamer vast aan het werk kan). Maar ja, op een vrije route mogen we dus geen routecontroles aandoen, en bemand of onbemand, dat maakt niet uit: dat zijn allebei routecontroles… Goede raad is duur, wat te doen? Het is overduidelijk dat het de bedoeling is dat we hier stoppen en een kaart inleveren, maar reglementair mag dat dus niet. Even vragen aan de controleur, maar die weet van niets, en verklaart zelfs dat bijna iedereen hier doodleuk gestopt is. Voor alle zekerheid belt hij even met de uitzetter, en meldt ons vervolgens diens reactie: "oeps, totaal niet aan gedacht…"! Grappig dat (bijna) niemand hier een punt van maakte… Zijn wij nu zo slim, of… Of doen we gewoon te moeilijk? Dat laatste is toch niet het geval, want elders in de rit staat een onbemande controle H die je eerst wel moet hebben (op weg naar een pijl), en even later, bij de tweede passage, vooral NIET moet opschrijven (want inmiddels op weg naar een punt). Daar heeft de uitzetter het dus wel zo bedoeld! En ook de controle O vlak voor die bewuste bemande controle, staat eerst aan een geconstrueerde route, en even later aan een vrije route, dus daarvoor zou hetzelfde gelden, ware het niet dat het hier niet zo bedoeld was: de controle stond niet helemaal waar hij zou moeten staan. Kan gebeuren, geeft niets, werd uiteraard geneutraliseerd, maar deze controle leverde wel dit mooie plaatje op (te vinden op de Facebook-pagina van de uitzetter):
Trouwens, lekker grote controleborden hebben de Ellerijders inmiddels (zie foto)! Die zie je niet gemakkelijk over het hoofd. Anderzijds: de uitzetter kan ze ook wat moeilijker "verstoppen", in het geval van een "slimme" controle, die niet te veel moet opvallen…
 
[ Intermezzo: de Ellerijders zijn genoemd naar Elburg, maar wat betekent Elburg? Er is geen rivier de El of de Elle in de buurt (maar wel in Frankrijk). Wikipedia zegt dat de herkomst van de naam Elburg onbekend is, maar dat er wel 20 verklaringen bedacht zijn. Is er misschien een lezer die het beter weet? ]
 
Een leuk aspect van deze - overigens meer dan uitstekende - Botterronde was dat zowel het ochtend- als het middagtraject uit 2 delen bestond, allemaal met andere reglementen, zodat er eigenlijk sprake was van vier trajecten. Misschien stelt niet iedereen dat overigens op prijs, want je moet al die regeltjes maar uit elkaar zien te houden. Twee van die vier trajecten hadden een "standaard"-reglement: het tweede deel 's morgens was Baril (ingetekende lijn met blokkeringen), en het tweede deel 's middags was grensbenadering. De beide andere deeltrajecten waren originele varianten op pijlen/punten-ritten: eerst pijlen en punten waarbij even genummerde elementen slechts één maal in de route (inclusief omwegen) mochten worden opgenomen (oneven elementen onbeperkt), en later pijlen en punten waarbij de route naar een punt telkens geheel vrij was (die mocht/moest dus ook over niet-kaartwegen). Vraagje aan de uitzetter: hoe kon je in dit laatste geval nu eigenlijk van een punt (indien "in het weiland") naar een pijl een constructie maken over kaartwegen? Je kon toch niet van zo'n punt vertrekken over een kaartweg? Reglementair slippertje…
 
Voordat we aan de voorbeelden beginnen even een grapje er tussendoor. Ergens onderweg stond iemand zijn takken te snoeien, en toen we daar later nog eens langs kwamen was hij daar nog steeds mee bezig, maar nu om de hoek, aan de overkant (?). En koud en glibberig dat het was… Onze conclusie: "hij vond het zeker takkenweer!".
 
Nu zijn we bijna aan de voorbeelden toe, maar eerst nog even dit: in de na afloop verstrekte uitleg stond weliswaar exact aangegeven waar alle controles hadden gestaan, maar ontbrak het in de moeilijkere situaties helaas aan een duidelijke verklaring hoe de route precies liep en waar en hoe die bijvoorbeeld na een afpijling diende te worden opgenomen. Zoals al eens eerder opgemerkt: vooral voor minder ervaren deelnemers kan een getekende uitleg erg behulpzaam zijn bij het thuis nog eens rustig kijken hoe het gemoeten had. Uitzetter Jaap (die ene Jongman) en ook controleur Henk (die andere) beaamden na afloop dat dit misschien een verbeterpuntje voor de toekomst is, dus volgend jaar is dit waarschijnlijk ook pico bello in orde! Om de situaties hier goed te kunnen uitleggen heb ik nu maar zelf kaartjes getekend, die U in de volgende voorbeelden steeds rechts naast het betreffende kaartfragment ziet staan. Let er op dat dit schetsjes zijn; de wegen komen niet 100% overeen met de wedstrijdkaart (met name zijn niet alle bochten correct weergegeven), maar deze globale kaartjes moeten voldoende zijn om alles goed te kunnen volgen. De controles zijn een beetje aan de grote kant, maar dat past mooi bij deze rit (zie tekst naast de foto hierboven).
Het systeem in dit traject was grensbenaderen, en wel "aanhoudend links". We "komen er in" bij X, en moeten naar Y, dus de route is x-a-b-c-d-e-f-c-b-a-y. Bij c is de weg naar d afgepijld, zodat we gedwongen rechtsaf slaan, naar f. Het opnamepunt is d>e, en daar kunnen we komen door middel van de 8-vormige omweg c-f-e-d-c-b-g-h-k-d (zoals meestal mocht in een omweg de grens worden overschreden). We komen dus eerst langs controle Q, en worden vervolgens bij g gekeerd door controle W. Wie dacht nu klaar te zijn en verder via g-b-a naar y te gaan die lette niet goed op: punt d is nu niet meer bereikbaar (en e en f ook niet), maar we kunnen de route (…-d-e-f-c-b-…) nog wel bij c>b opnemen! Kijk maar: g-b-c-f-e-d-c (van die afpijling bij c hebben we geen last). Conclusie: nogmaals langs controle Q; totale route: Q-W-Q. Zoals wel vaker: niet echt moeilijk, maar wel gemakkelijk fout te doen.
Nog zo eentje. Ook in het volgende voorbeeld loopt de grensbenadering van X naar Y: x-a-b-c-d-e-f-y. De weg d-e is afgepijld, zodat de route bij e>f moet worden opgenomen. Ook in dit geval blijkt een 8-vormige omweg de kortste oplossing: d-g-f-e-d-c-e. Maar na het rijden van d-g-f-e blijkt de weg d-e ook van de andere kant afgepijld: we kunnen ook niet van e naar d. Gedwongen doorrijden naar c dus, en dan via de keerlus c-b-h-k-m-k-h-b-c alsnog naar e>f en verder. Beloning: controle F. Je kon het fout doen door een langere omweg te maken, linksom (via controle C), of rechtsom (via controle B). 
In de volgende situatie gaat het om de route van pijl 6 naar pijl 7. Die is in principe eenvoudig: a-b-c-d-e-f-g-h. Het probleem begint met het feit dat de weg van a naar b is afgepijld. Het opnamepunt wordt b>c, te bereiken via a-d-c-k-b. Dit levert op de weg c-k de keercontrole L op. Wat nu? Het opnamepunt b>c is nog steeds bereikbaar, namelijk via de keerlus c-b-k-u-x-s-u-k-b. Dat leidt, zonder ook maar een meter te rijden, tot keercontrole N, die net bij de L om de hoek staat. Is punt b nu onbereikbaar? Dat lijkt misschien zo, maar het is niet waar: via c-d-e-f-m-n-p-x-u-k kunnen we nog steeds bij b komen. Na een aardig eindje rijden wordt dit bij n beloond met keercontrole P, waarna we echt niet meer bij b kunnen komen. Dan dient dus het volgende opnamepunt te worden bepaald, en dat is c>d. Dat lukt dan ook nog wel: n-m-f-e-v-w-c. Voor de verandering worden we nu eens niet gekeerd en kunnen we deze route geheel rijden, waarbij als laatste de controle F wordt genoteerd. Nu kunnen we vanaf c de route verder volgen en gaan op weg naar pijl 7, met op onze controlekaart nu dus L-N-P-F.
 
Weer zo'n modeverschijnsel: een (min of meer) blinde lijn met herconstructies! Dat kregen we vorig jaar in de Teamrit ook voorgeschoteld, en het idee vindt blijkbaar navolging. In dit geval fungeerde pijl 5 als blinde lijn, maar er zaten niet zoals meestal allerlei ommetjes in; alleen de controle I stond op een - niet te missen – pleintje (net onder punt s). Wel zaten er twee andere valletjes in. Komend van a (na de gratis controle G), blijk je wel bij b naar rechts te kunnen, maar niet bij c. Daar kunnen we alleen maar naar links, en moeten dus via d opnieuw naar a (nogmaals langs controle G dus), om nu bij b rechtsaf te gaan en bij e de pijl te vervolgen. En even later, na de controle H: bij v gaat de weg opeens naar rechts (een niet-kaartweg, door mij in oranje aangegeven), om bij w weer op de "blinde lijn" uit te komen. We moeten naar rechts (pijl 5 tegengesteld mag niet), en kunnen dan via p-s-t naar u om vandaar de lijn/pijl weer verder te gaan volgen, met als beloning conrole J. Voor de volledigheid: het weggetje p-n-s was er ook niet, maar dat konden we gewoon omzeilen door van p over de gele weg naar s te rijden; dit was slechts zo getekend om de situatie bij s niet onduidelijk te maken.
Tot slot nog dit: er waren deelnemers die bij x een bermlijn meenden te zien (compleet met een piepkleine aanzet van een zijweg), en daarom niet via de J dachten te mogen. Maar als je goed kijkt, dan moet je ook héél goed kijken! En dan zie je dat het geen bermlijn is, maar een deel van de coördinaatlijn die U ook links bij y en rechts bij z ziet lopen. Discussiepuntje? Ik zou het niet weten…
 
Omdat de vijf nationale kampioenschapsritten die in het voorjaar worden verreden dit jaar wat meer over de maanden februari tot en met mei zijn verspreid dan in voorgaande jaren het geval was zit er een maand tussen deze Botterronde en de volgende rit, de Turfschiprit. Dat biedt de gelegenheid het bespreken van de Botterronde, waar nog veel meer over te vertellen valt, te verdelen over twee afleveringen. Dat kon U al afleiden uit de kop boven deze column, die immers de toevoeging "(deel 1)" bevat. Over een week of twee kunt U hier het vervolg verwachten.
 
PS: toeval of niet? Deze 30e column ging over de 30e Botterronde...

PS2:  Die mooie grote controleborden blijken bij nader inzien niet van de Ellerijders te zijn, maar van uitzetter Jaap’s RallyControl (aldus Jaap). Waarvan akte.