Uiteraard willen mijn twee gastcolumnisten (wie wordt de derde?) niet voor elkaar onderdoen: ze gaan redelijk gelijk op in het aanleveren van nieuwe teksten. Vandaar dat de derde column van Aad van Oosten nu meteen gevolgd wordt door ook al weer de derde van John Terpstra.
En omdat we nu toch in militaire sferen verkeren wil ik ook wel een steentje bijdragen, en de volgende anekdote weer eens van stal halen.
De sergeant geeft natuurkundeles. "Mannen, opletten. We behandelen het kookpunt van water. Water kookt bij 90 graden". De soldaat X die goed zat op te letten durfde hierop te reageren: "Sergeant, volgens mij kookt water bij 100 graden". De sergeant: "Nee soldaat X, dat klopt niet, water kookt bij 90 graden. Ten eerste: omdat dat in de boekjes staat, ten tweede: omdat ik het zeg, en ten derde: waarom niet?". Kennelijk is de sergeant na die les nog even in de boeken gaan bladeren, want de volgende les begon hij als volgt: "Correctie! Soldaat X had gelijk. Water kookt inderdaad bij 100 graden; 90 graden is een rechte hoek". (En bij het checken van dit verhaal vond ik nog een Belgische variant: "een rechte hoek kookt bij 90 graden".)
Voordat John aan het woord komt voor zijn deel 3 wil ik U (uiteraard) nog even wijzen op de droogrit "Ronde door Vriesland", te vinden in de column van 27 juni jongstleden. U kunt Uw online-controlekaart inzenden tot en met 1 september 2018. Er zijn al enkele deelnemers gefinisht, maar het lijkt er op dat de meesten er nog druk mee bezig zijn. Wat zegt U, nog niet begonnen? U kunt nog starten, hoogste tijd (final call)! Aan de andere kant mailde Jaap Jongman, zelf ook uitzetter van (o.a.) droogritten dat "er niet door te komen was"; dat laat U toch niet op U zitten? Haal de finish en vul in die controlekaart! En troost U, ik heb vast veel meer tijd besteed aan het uitzetten dan U nodig heeft voor het oplossen.
NB: Als U sinds einde juni niet meer op die webpagina geweest bent, kijk er dan nog eens: er zijn inmiddels enkele updates (kleine correcties) toegevoegd; doe er Uw voordeel mee!
Kaartlezen in een militaire context [3] - door John Terpstra
Het is prettig voor een columnist als zijn artikelen worden gelezen. Mijn dank gaat uit naar degenen die commentaar hebben toegevoegd bij mijn laatste column. Dit stelt mij gelijk in de gelegenheid om een omissie in mijn vorige column goed te maken. Van een lezer met een nog beter geheugen dan het mijne, vernam ik dat het maximum aantal deelnemers aan de 24-uursrit niet 250 bedroeg, maar 240. In 2 uren tijd was men in staat om per minuut 2 deelnemers te laten starten en uiteindelijk iedereen in 2 uur tijd op weg te helpen. In mijn vorige column schreef ik nog dat kaartlezen met een stafkaart nagenoeg achterhaald is. Wat schetst mijn verbazing dat ik in de Defensiekrant van begin mei las, dat in Afghanistan kaartlezen te kort schiet. Omdat Afghaanse militairen niet goed de stafkaart gebruiken, verschieten ze onnodig veel krombaanmunitie (mortieren en artillerie), zodat de voorraden veel te snel opgeschoten zijn. De Nederlandse instructeurs zijn nu begonnen met kaartleeslessen voor de Afghaanse militairen, om uitputting van de munitie tegen te gaan.
Na mijn plaatsing in Assen ben ik kaartleesritten blijven rijden, zowel bij de DAC (Doetinchemse Auto Club) en RAC Oost, als bij de Drentherieders in Assen. Maar deelnemen aan de 24-uursrit van de MCAM kwam er mede vanwege de vele oefeningen niet van. Totdat in 1973 twee vaandrigs uit onze compagnie mijn vileine opmerkingen (in de trant van "33 hier 39E, u zou zich naar heuvel 70.0 verplaatsen. Waar bent u? Over.", "Hier 33. Ik sta met mijn peloton op deze heuvel. Over.", "Hier 39E, dat is nu toevallig, ik sta ook op deze heuvel en ik zie u niet. Gaarne een betere kaartstudie maken") over hun kaartleescapaciteiten zo beu waren dat zij de compagniescommandant en zijn plaatsvervanger uitdaagden om deel te nemen aan de 24-uursrit en na afloop zouden zij wel laten zien dat zij beter waren. Om een lang verhaal kort te maken de equipe Bakema-Terpstra (jawel van de conference van De Bom van Henk Elsink) behaalden tot hun eigen verrassing slechts 75 strafpunten en de vaandrigs haalden 1271 strafpunten.
Vanaf dat jaar hebben we geprobeerd om elk jaar deel te nemen aan de 24-uursrit, hetgeen met een enkele uitzondering (vanwege ziekte, cursus of oefening) is gelukt. In 1973 bestond de 24-uursrit uit een stripkaart, een coördinatenrit, een pijlenrit, een ballen+pijlenrit (bollen/pijlen), een blinde lijn, een Picasso en een kaarttekenrit. Om een betere indruk te geven van wat een Picasso inhoudt, bijgaand de opdracht van de Picassorit, waarbij de eenvoudige routebeschrijving niet is weergegeven. Op deze opdracht is goed te zien dat een deelnemer bij het intekenen van de route goed moet opletten welke aanvullende bepalingen ten aanzien van het wel of niet gebruiken van wegen zijn opgenomen. Een fenomeen dat in veel trajecten is opgenomen. Naarmate de vermoeidheid toeneemt, wordt de kans op fouten navenant groter.
Een bijzondere ervaring tijdens deze rit wil ik u niet onthouden. In de nacht stond een ballen/pijlenrit op het programma. In één uur tijd moest over de vliegbasis Eindhoven en het ernaast gelegen Pantser Infanterie Rij- Opleidingscentrum (PIROC) een route van 21,5 kilometer worden gereden. Op zich niet zo een probleem, ware het niet dat dit traject in de potdichte mist moest worden afgelegd. We hebben het maar niet geteld, maar we hebben regelmatig tegenover een geparkeerde Starfighter (straaljager) gestaan. De verkeersborden die de toegang tot de parkeerplaatsen van vliegtuigen verboden waren niet meer te onderscheiden. Gelukkig kwam de veiligheid niet in gevaar omdat er met dat mistige weer toch niet kon worden gevlogen.
Om niet onnodig in herhalingen te vallen zullen wij vanaf deze alinea niet meer elke 24-uursrit waaraan we hebben deelgenomen afzonderlijk opsommen, maar alleen de bijzondere kaartleessystemen behandelen. In 1974 was de start van de 24-uursrit op de vliegbasis Twenthe, maar de rit werd in zijn geheel in Duitsland op Duitse stafkaarten gereden. Voor de meeste militairen geen verhoging van de moeilijkheidsgraad, omdat er regelmatig in Duitsland werd geoefend. Voor de deelnemers van de Marine wel een verhoging van de moeilijkheidsgraad. Ook al liep de voorwaartse verdediging langs het Elbe-Seitenkanaal, marineschepen konden echt niet door dat kanaal varen. In de jaren na 1974 werd de 24-uursrit regelmatig in Duitsland georganiseerd. De editie van 1974 bevatte nog een bijzondere proef, pistoolschieten bij duisternis, waarbij de doelen niet goed zichtbaar zouden zijn. Hoe dat is afgelopen heb ik niet meer in mijn oude doos kunnen terugvinden, het enige wat ik wel weet is dat alle deelnemers het hebben overleefd.
In 1978 was de krijgsgevangenenrit, waarover ik al in mijn vorige column rapporteerde weer van stal gehaald. Deze rit werd gelukkig in de Betuwe gereden, waar ik inmiddels een aardige terreinkennis had opgedaan. Het moet gezegd worden, daardoor was het wel een stuk makkelijker. In dat jaar kregen we ook voor het eerst te maken met een traject gebaseerd op luchtfoto’s. Met een fotoverkennings-Starfighter van de Luchtmacht zijn elf foto’s gemaakt en op elke foto is een cirkel met punt geplaatst. Aan de hand van terreinkenmerken op de foto moest de juiste plaats op de stafkaart worden bepaald. Vervolgens moest de kortste route tussen de punten in nummervolgorde worden bepaald. Bijgaand om een indruk te krijgen één van die elf foto’s. De eerlijkheid gebiedt om aan te geven dat dit niet de makkelijkste foto was om terug te vinden op de kaart, er waren eenvoudigere foto’s.
Ten slotte om deze column af te sluiten een voorbeeld van een opdracht gebaseerd op kaartsnippers. Op de bijlage ziet u 14 kaartsnippers. Van de start tot snipper 1 en tussen de snippers moet de kortste route worden geconstrueerd en gereden. Van elke snipper hoefde maar één op de snipper voorkomende weg te worden gebruikt. Elke snipper mag maar één keer worden aangedaan. Voor degenen die dat leuk vinden heb ik een kopie van een kaartfragment uit 1966 bijgevoegd. De eerste 12 snippers zijn terug te vinden op dit kaartfragment. Ik zal Rob niet in de wielen rijden met zijn droogrit en u derhalve niet vragen om een oplossing op te sturen, wel ben ik benieuwd of u alle 12 kaartsnippers hebt kunnen terugvinden.
Wordt vervolgd!
